อัลไซเมอร์ โรคที่เกิดจากการเสื่อมของโปรตีนในสมอง ไม่ใช่โรคหลงลืม ในผู้สูงอายุ อย่างที่หลายคนเข้าใจ

หลายคนอาจมีชุดความคิดเกี่ยวกับโรคอัลไซเมอร์ ว่าเป็นภาวะหลง ๆ ลืม ๆ ในกลุ่มผู้สูงอายุ แต่อย่างไรก็ตาม โรคอัลไซเมอร์นั้น ซับซ้อนยิ่งกว่านั้น เพราะเป็นโรคที่เกิดจากการเสื่อมของโปรตีนชนิดหนึ่งในสมอง และไม่ได้เกิดขึ้นกับผู้สูงอายุทุกคน เพื่อเป็นการสร้างความตระหนัก และความเข้าใจต่อตัวโรคที่ถูกต้อง วันนี้ เครือพริ้นซิเพิล เฮลท์แคร์ จะมาแบ่งปันข้อมูลที่เป็นประโยชน์เกี่ยวกับโรคอัลไซเมอร์ ให้ทุกคนได้ทราบกัน

อัลไซเมอร์ เกิดจากอะไร?

‘อัลไซเมอร์’ เกิดจากความเสื่อมถอยของการทำงานของเนื้อเยื่อสมองซึ่งไม่ใช่ความเสื่อมตามธรรมชาติ โรคอัลไซเมอร์มักถูกตรวจวินิจฉัยพบในกลุ่มผู้สูงอายุ แต่ไม่ใช่ผู้สูงอายุทุกคนที่จะมีอาการของโรคอัลไซเมอร์ โดยความเสื่อมที่กล่าวมานั้น เกิดจากโปรตีนที่มีชื่อว่า ‘เบต้า-อะไมลอยด์’ (Beta-Amyloid) ชนิดไม่ละลายน้ำ ไปจับกับเซลล์สมอง และส่งผลให้เซลล์สมองเสื่อมและฝ่อลง เป็นเหตุให้การสื่อสารระหว่างเซลล์สมองเสียหายจากการลดลงของสารอะซีติลโคลีน (Acetylcholine) ซึ่งเป็นสารสื่อประสาทที่ส่งผลโดยตรงกับความทรงจำ

การสะสมของโปรตีนเบต้า-อะไมลอยด์ ทำให้ประสิทธิภาพการทำงานของสมองค่อย ๆ ลดลง เริ่มจากสมองส่วน ‘ฮิปโปแคมปัส’ (Hippocampus) ซึ่งเป็นสมองส่วนที่ทำหน้าที่จดจำข้อมูลใหม่ ๆ เมื่อเซลล์สมองส่วนนี้ถูกทำลาย ผู้ป่วยจะเริ่มมีปัญหาเรื่องความจำโดยเฉพาะอย่างยิ่งความจำระยะสั้น จากนั้นความเสียหายที่เกิดขึ้นจะกระจายไปสู่สมองส่วนอื่น ๆ และส่งกระทบต่อ การเรียนรู้ ความรู้สึกนึกคิด การใช้ภาษา และพฤติกรรม เป็นต้น

 

อัลไซเมอร์​ มีปัจจัยเสี่ยงอะไรบ้าง ?

• อายุที่มากขึ้น
• โรคเรื้อรังต่าง ๆ เช่น โรคความดันโลหิตสูง โรคไต โรคเบาหวาน
• บุคคลในครอบครัว มีประวัติป่วยเป็นอัลไซเมอร์
• พฤติกรรมการใช้ชีวิต เช่น ไม่รับผิดชอบ หรือไม่ได้ฝึกพัฒนาความคิด

อัลไซเมอร์ มีอาการอย่างไร ?

• ระยะแรก: ผู้ป่วยจะมีความจำถดถอยที่สามารถสังเกตตัวเองได้ ถามคำถามเดิมซ้ำ ๆ พูดซ้ำ ๆ มีการสับสนทิศทาง มีภาวะเครียด อารมณ์เสียง่ายและซึมเศร้า แต่ยังสามารถสื่อสาร และประกอบกิจวัตรประจำวันได้ด้วยตัวเอง
• ระยะกลาง: ผู้ป่วยจะมีความจำที่แย่ลง อาจมีอาการเดินออกจากบ้านแบบไม่มีจุดหมาย มีพฤติกรรมที่เปลี่ยนไปอย่างชัดเจน เริ่มมีปัญหาในการดำเนินชีวิตประจำวัน เช่น ชงกาแฟเองไม่ได้ ใช้สิ่งอำนวยความสะดวกต่าง ๆ ไม่ได้ มีชุดความคิดที่ไม่อยู่ในโลกของความจริง เช่น คิดว่าจะมีคนมาทำร้าย คิดว่าคู่สมรสนอกใจ เป็นต้น
• ระยะท้าย: ผู้ป่วยจะมีการตอบสนองต่อสิ่งรอบข้างน้อยลง สุขภาพทรุดโทรม รับประทานอาหารน้อยลง การเคลื่อนไหวน้อยลงหรือไม่เคลื่อนไหวเลย ช่วยเหลือตัวเองไม่ได้ ภูมิคุ้มกันอ่อนแอซึ่งมักนำไปสู่การติดเชื้อและเสียชีวิต

 

อัลไซเมอร์ สามารถรักษาได้อย่างไร ?

ปัจจุบัน ยังไม่สามารถรักษาโรคอัลไซเมอร์ให้หายขาดได้ แต่เราสามารถรักษาแบบประคองอาการผู้ป่วยมีคุณภาพชีวิตที่ดีขึ้น และสามารถช่วยเหลือตัวเองเบื้องต้นได้ ดังนี้:

• รักษาโรคร่วมอย่างตรงจุด
• ดูแลสุขภาพกายและใจในทุกมิติ
• หากิจกรรมที่ช่วยส่งเสริมการทำงานของสมอง
• วางแผนการรักษาในระยะยาว ปรับสภาพแวดล้อมของผู้ป่วยให้มีความปลอดภัย
• ใช้ยากระตุ้นการทำงาน หรือส่งเสริมประสิทธิภาพของสมอง

 

บทความโดย : พญ.อาภากร เมืองแดง,รพ.พิษณุเวช, ต.ค.66

ข้อมูล ณ ต.ค.66